Câu hỏi: Luật sư cho tôi hỏi thế nào là trình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự? 

Luật sư ASV trả lời: 

     Điều 21 Bộ luật hình sự 2015 quy định về Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự như sau:

“Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.”

     (1). Thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội được hiểu là thực hiện những hành vi có thể hoặc đã gây tổn hại đến các mối quan hệ xã hội được Luật hình sự bảo vệ (ví dụ: các hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác như cố ý gây thương tích, giết người…).

     (2). Trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác: có thể xác định khi có Giấy xác nhận của cơ quan Y tế có thẩm quyền về bệnh tâm thần đang mắc phải và (hoặc) tuyên bố mất năng lực hành vi của Tòa án hoặc khi chưa có bất kỳ một giấy tờ nào từ cơ quan có thẩm quyền chứng minh tình trạng bệnh lý của người thực hiện hành vi thì phải tiến hành việc giám định bệnh tâm thần sau khi hành vi đã được thực hiện trong thực tế. Tuy nhiên, một số bệnh tâm thần mà biểu hiện của bệnh lý không diễn ra một cách liên tục, mặc dù bị mắc bệnh nhưng thỉnh thoảng họ vẫn tỉnh táo nhận thức một cách bình thường. Đối chiếu theo đúng quy định của điều luật trong trường hợp đó họ sẽ không được loại trừ trách nhiệm hình sự.

     (3). Làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi: theo đó việc mắc bệnh tâm thần hay bệnh khác nào đó phải  dẫn đến mất khả năng nhận thức (không thể biết được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội) hoặc mất khả năng điều khiển hành vi (vẫn ý thức được nhưng không thể điều khiển được do bệnh lý – thông thường là các bệnh liên quan đến hệ thần kinh vận động). thì mới không phải chịu trách nhiệm hình sự.

     Như vậy, người ở trong tình trạng bị coi là không có năng lực trách nhiệm hình sự khi thỏa mãn cả hai điều kiện là trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác và việc mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác đó phải làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi.