Chủ thể của quan hệ pháp luật là gì? 

Chủ thể của quan hệ pháp luật khác với chủ thể pháp luật.

Chủ thể pháp luật là những cá nhân, tổ chức có quyền và nghĩa vụ hợp pháp theo quy định của pháp luật. Chủ thể của quan hệ pháp luật là cá nhân, tổ chức có năng lực chủ thể, theo những điều kiện do pháp luật quy định, tham gia vào quan hệ pháp luật nhất định. 

Nếu chủ thể pháp luật chỉ cần có năng lực pháp luật, thì để trở thành chủ thể của một quan hệ pháp luật cụ thể thì phải có năng lực pháp luật và năng lực hành vi pháp luật, tức là phải có khả năng tự mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật.

Các loại chủ thể trong quan hệ pháp luật

Chủ thể quan hệ pháp luật dân sự 

– Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự là những người tham gia vào quan hệ pháp luật dân sự và có các quyền, nghĩa vụ phát sinh từ quan hệ đó. Chủ thể của quan hệ này bao gồm:

+ Cá nhân: Người có đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự;

+ Pháp nhân: Pháp nhân là tổ chức thống nhất, độc lập, hợp pháp, có tài sản riêng và chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình. Chủ thể này tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập và nhân danh chính mình.

+ Tổ hợp tác: Là loại hình được thành lập dựa trên hợp đồng hợp tác kinh doanh (có chứng thực của UBND xã, phường) của 3 cá nhân trở lên, cùng đóng góp tài sản, công sức để thực hiện công việc nhất định, cùng có trách nhiệm và cùng có lợi.

+ Hộ gia đình: Hộ gia đình mà các thành viên có tài sản chung để làm kinh tế chung trong quan hệ sử dụng đất, sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp và một số lĩnh vực kinh doanh khác theo quy định của pháp luật là chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự.

+ Nhà nước: Với tư cách là chủ thể đặc biệt trong giao dịch dân sự. Nhà nước là chủ thể của một số quan hệ như quan hệ thừa kế, quan hệ sở hữu…

Chủ thể quan hệ pháp luật hành chính 

– Chủ thể trong quan hệ pháp luật hành chính chính là các bên tham gia quan hệ này có năng lực chủ thể với các quyền và nghĩa vụ tương ứng đối với nhau theo quy định của pháp luật hành chính.

– Chủ thể của quan hệ này gồm:

+ Cán bộ nhà nước,

+ Đơn vị kinh tế, 

+ Cơ quan nhà nước, 

+ Công dân Việt Nam,

+ Tổ chức xã hội,

+ Người nước ngoài,

+ Người không quốc tịch.

– Trong quan hệ pháp luật hành chính có một bên chủ thể luôn hiện diện trong mọi quan hệ này chính đó là:

+ Chủ thể quản lý hành chính nhà nước: Là cá nhân hoặc tổ chức của con người mang quyền lực hành chính, nhân danh nhà nước và thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước.

+ Chủ thể của quản lý hành chính nhà nước: Là một bên trong quan hệ hành chính pháp lý, chịu sự quản lý và tuân theo mệnh lệnh của chủ thể quản lý. Trong quan hệ pháp luật hành chính, đây có thể là cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia không với tư cách là người có quyền lực hành chính nhà nước; hoặc công dân cá nhân, tổ chức kinh tế ngoài quốc doanh, tổ chức xã hội không mang quyền lực hành chính nhà nước.

Như vậy, công dân Việt Nam không chỉ là chủ thể quản lý mà còn có quyền và nghĩa vụ tham gia quản lý nhà nước, làm cho mục đích quản lý hành chính ngày càng thể hiện rõ hơn lợi ích và nguyện vọng của họ của người dân.

Chủ thể của quan hệ pháp luật đất đai

– Chủ thể của quan hệ pháp luật đất đai là các bên tham gia quan hệ pháp luật đất đai bao gồm nhà nước và người sử dụng đất. Theo đó:

+ Người sử dụng đất là chủ thể của quan hệ pháp luật đất đai. Người sử dụng đất có thể là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trực tiếp tham gia vào quan hệ pháp luật đất đai, có ý chí độc lập, có quyền và nghĩa vụ nhất định.

+ Các chủ thể trong quan hệ đất đai bao gồm: Tổ chức trong nước: Cơ quan nhà nước, đơn vị kinh tế, tổ chức chính trị – xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, …, cá nhân trong nước, hộ gia đình, cộng đồng dân cư trên địa bàn hoặc cùng dòng họ, cơ sở tôn giáo, tổ chức nước ngoài với có chức năng ngoại giao, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đầu tư và hoạt động văn hóa, khoa học thường xuyên hoặc trở về sinh sống ổn định tại Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài đầu tư vào Việt Nam theo quy định của pháp luật về đầu tư.

+ Nhà nước là chủ thể đặc biệt của quan hệ pháp luật đất đai, Nhà nước tham gia vào quan hệ pháp luật đất đai với tư cách là chủ sở hữu đại diện chủ hữu và thống nhất quản lý toàn bộ đất đai. Nhà Nước thường xuyên tham gia vào quan hệ pháp luật đất đai và luôn có tư cách chủ thể.

+ Ngoài Nhà nước còn có các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cơ sở tôn giáo và cộng đồng dân cư. Nhưng không phải mọi tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cơ sở tôn giáo, cộng đồng dân cư đều là chủ thể của pháp luật đất đai mà phải đáp ứng những điều kiện nhất định.

Chủ thể quan hệ pháp luật lao động

– Chủ thể của quan hệ pháp luật lao động là những bên tham gia quan hệ pháp luật lao động bao gồm:

+ Người lao động: Là các cá nhân 15 tuổi trở lên, có khả năng lao động và có giao kết hợp đồng lao động, có đầy đủ năng lực hành vi lao động và năng lực pháp luật lao động. Người lao động bao gồm: công dân, người nước ngoài và người không quốc tịch.

+ Người sử dụng lao động: Là doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, cá nhân nếu là cá nhân thì phải đủ 18 tuổi trở lên và được thuê, sử dụng và trả công. Có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật, phải có năng lực hành vi và năng lực pháp luật lao động.

Chủ thể kinh doanh 

– Chủ thể kinh doanh có thể là tổ chức, cá nhân, tổ hợp tác hay hộ gia đình được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy phép kinh doanh (hoặc giấy phép đầu tư đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) và thực hiện trên thực tế các hoạt động tìm kiếm lợi nhuận.