BẢO HỘ QUYỀN ĐỐI VỚI TÁC PHẨM PHÁI SINH (Phần 2)

Tìm đọc phần 1 tại: BẢO HỘ QUYỀN ĐỐI VỚI TÁC PHẨM PHÁI SINH (Phần 1) – Công ty luật Ánh Sáng Việt (asvlaw.net)

1. THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT

1.3. Quyền tác giả đối với tác phẩm phái sinh

Quyền tác giả  gồm hai nhóm quyền: quyền tài sản và quyền nhân thân. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, TPPS cũng được bảo hộ QTG như tác phẩm gốc. TPPS có những nét khác biệt so với những loại hình tác phẩm khác do vậy QTG đối với TPPS cũng có những đặc thù khi đặt trong mối quan hệ với tác phẩm gốc. Quyền nhân thân và quyền tài sản đều là những quyền rất quan trọng trong QTG đối với TPPS. Những quy định của pháp luật Việt Nam về QTG cũng phần nào thể hiện được điều này. Song trong các quy định của pháp luật Việt Nam về QTG vẫn có những điểm còn hạn chế cần phải khắc phục và sửa đổi cho phù hợp với pháp luật quốc tế.

1.4. Mối quan hệ giữa tác giả tác phẩm phái sinh và tác giả gốc

Theo khoản 2 Điều 14 LSHTT “TPPS chỉ được bảo hộ theo quy định của pháp luật nếu không gây phương hại đến QTG đối với tác phẩm được dùng để làm TPPS”. Đặc biệt, quyền “làm TPPS” là một trong những quyền trong nhóm quyền tài sản nên nó thuộc chủ sở hữu của tác phẩm. Theo quy định của pháp luật chỉ có chủ sở hữu tác phẩm gốc mới có quyền sáng tạo ra các TPPS hoặc cho phép người khác làm TPPS dựa trên tác phẩm gốc của mình. Như vậy, sự ra đời của TPPS phụ thuộc vào việc tác giả tác phẩm gốc có cho phép làm TPPS hay không, một người muốn tạo ra TPPS từ một hoặc những tác phẩm gốc thì phải được sự đồng ý của chủ sở hữu của một hoặc những tác phẩm gốc đó. Mặt khác, khi thực hiện các quyền này thì tổ chức cá nhân “phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu QTG”. Do đó, khi làm TPPS, tác giả TPPS phải tôn trọng các QTG tác phẩm gốc bởi mối quan hệ phụ thuộc giữa hai loại hình tác phẩm này. Chỉ khi, tác giả TPPS thực hiện đúng các quy định của pháp luật đối với các tác giả tác phẩm gốc thì TPPS đó mới được pháp luật công nhân và bảo vệ.

1.5. Xâm phạm quyền tác giả đối với tác phẩm gốc, tác phẩm phái sinh và các biện pháp bảo vệ

Pháp luật SHTT không quy định cụ thể thế nào là hành vi xâm phạm QTG mà chỉ liệt kê các hành vi bị coi là hành vi xâm phạm QTG, cụ thể được quy định tại Điều 28 LSHTT 2005, gồm 16 hành vi xâm phạm QTG. Có thể phân chia các hành vi xâm phạm QTG được liệt kê tại Điều 28 thành ba nhóm khác nhau: (1) các hành vi xâm phạm quyền nhân thân tuyệt đối của tác giả, (2) các hành vi xâm phạm quyền công bố tác phẩm và các quyền tài sản của chủ sở hữu tác phẩm, (3) các hành vi xâm phạm quyền tự bảo vệ của tác giả, chủ sở hữu tác phẩm. Ngoài 16 hành vi xâm phạm QTG chung tại Điều 28 LSHTT thì còn có những hành vi làm TPPS vi phạm QTG của tác phẩm gốc như mạo danh chiếm đoạt QTG; không trích dẫn tên tác phẩm trích, tên tác giả nguồn sử dụng tác phẩm; làm TPPS với mục đích thương mại, không trả thù lao cho tác giả tác phẩm gốc;…

LSHTT 2005 quy định nhiều biện pháp bảo vệ quyền SHTT để các chủ thể có thể linh hoạt trong việc bảo vệ quyền của mình. Có thể chia thành 2 loại biện pháp bảo vệ QTG đối với TPPS như sau: (1) Các biện pháp bảo vệ QTG đối với TPPS do chính chủ thể quyền SHTT thực hiện: áp dụng biện pháp công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền SHTT; yêu cầu tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm phải chấm dứt hành vi xâm phạm, xin lỗi, cải chính công khai, bồi thường thiệt hại; yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền SHTT; khởi kiện ra tòa án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. (2) Biện pháp bảo vệ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện gồm biện pháp hành chính, dân sự, hình sự và biện pháp khẩn cấp tạm thời, biện pháp kiểm soát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu liên quan đến SHTT.

2. Kiến nghị hoàn thiện quy định của pháp luật 

Có thể thấy rằng các quy định của pháp luật Việt Nam về bảo hộ quyền đối với TPPS còn khá vụn vặt chưa rõ ràng so với các quy định chung khác cũng như chưa thực sự xuất phát từ bản chất của đối tượng cần được bảo hộ khiến cho việc áp dụng pháp luật còn nhiều khó khăn và vướng mắc. Để có thể khắc phục những hạn chế trên, cần:

• Ban hành một văn bản pháp luật về bảo hộ QTG đối với TPPS; Bổ sung khái niệm TPPS và bổ sung định nghĩa từng loại TPPS; Hoàn thiện pháp luật về tố tụng đối với việc giải quyết các vụ án tranh chấp về quyền SHTT; Xây dựng văn bản quy định trách nhiệm về QTG của cá tổ chức, cá nhân cung cấp, sử dụng nội dung thông tin số trên môi trường mạng viễn thông và internet.
• Cần quy định rõ giới hạn đối tượng SHTT bị xử lý hành chính; Cần sửa đổi giới hạn QTG liên quan đến quyền sao chép; Cần hướng dẫn về nghĩa vụ xin phép khi làm TPPS; Cần có quy định về phạm vi làm TPPS, theo hướng “bảo đảm toàn vẹn chủ đề và nội dung chính của tác phẩm gốc, việc sửa chữa nội dung (nếu có) nhằm phục vụ chính cho yêu cầu thay đổi hình thức của tác phẩm”, các ý tưởng chính của tác giả trong tác phẩm gốc phải được thể hiện trong tác phẩm mới.
• Mở rộng phạm vi nghiên cứu và tìm hiểu PL QTG trên thế giới để học tập, cải thiện những hạn chế của PL Việt Nam.
• Biên soạn là việc sáng tạo nên tác phẩm, tác phẩm đó là hoàn toàn mới, không phải là việc sáng tạo một tác phẩm dựa trên tác phẩm đã có vì các tài liệu được thu thập không phải là các tác phẩm được quy định tại Điều 14 LSHTT. Vì vậy, nên tách bạch giữa tác phẩm biên soạn với tác phẩm phái sinh, tác phẩm biên soạn phải là tác phẩm gốc.

Trên đây là ý kiến tư vấn của ASV liên quan đến yêu cầu tư vấn của Quý khách hàng trên cơ sở nghiên cứu các quy định pháp luật. Hy vọng ý kiến tư vấn của ASV sẽ hữu ích cho Quý khách.

Công ty Luật Ánh Sáng Việt chuyên cung cấp dịch vụ pháp lý về doanh nghiệp với đội ngũ chuyên viên pháp lý chuyên nghiệp. Quý khách hàng cần tư vấn và hỗ trợ thành lập doanh nghiệp vui lòng liên hệ đến đường dây nóng: 0961 204 082.